Περιεχόμενο και Σκοπός
Εξανθρωπίζουμε αυτό που γίνεται στον κόσμο και στον εαυτό μας, με το να μιλάμε για αυτά που συμβαίνουν και κατά τη διάρκεια του λόγου μας, μαθαίνουμε να είμαστε άνθρωποι. (Hanna Arendt)
Καθώς φαίνεται, μισό αιώνα περίπου μετά τη σεξουαλική επανάσταση και το Φεμινισμό, ο δυτικός άνθρωπος υποφέρει από τη συνύπαρξη με την κοινωνία αφού έχουν αυξηθεί οι παραβατικές και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, έχει σεξουαλικά προβλήματα, δυσκολεύεται να συνάψει σχέσεις αγάπης, απομονώνεται όλο και περισσότερο μπροστά στην οθόνη του, πάσχει από προβλήματα ταυτότητας, έλλειψη νοήματος και δεν βιώνει τον εαυτό του ως υποκείμενο. Οι αυξημένες αυτές δυσκολίες δημιουργούν την επιτακτική ανάγκη για μια επανατοποθέτηση του ανθρώπου απέναντι στο θάνατο και στον έρωτα.Όσον αφορά το σεξ και τον έρωτα, στη σημερινή εποχή, φαίνεται να υποφέρουμε εξ αιτίας των μεγάλων απαιτήσεων που θέτει ο πολιτισμός μας. Τα πρότυπα είναι τόσο άπιαστα που μας δημιουργούν συνεχώς αισθήματα ανεπάρκειας. Η κοινωνία ζητάει πολλά και δεν μπορεί να τα δώσει πίσω προσφέροντας κάποιο σταθερό νόημα στη ζωή των ανθρώπων. Η σύνδεση του σεξ με τη λογική της κατανάλωσης και του ατομικού κέρδους και η εκμετάλλευση των σωμάτων από την πορνογραφία, τις διαφημίσεις αλλά και την ιατρική και τη βιοτεχνολογία, που απομονώνουν το σώμα από την ολότητα που αποτελεί το ανθρώπινο ον, το έχουν καταστήσει αγνώριστο, μια απλή εκτόνωση που οδηγεί σε περισσότερα βάσανα απ’ αυτά που υπόσχεται να θεραπεύσει.
Ανάμεσα σε άλλα, στο δυτικό κόσμο, μόνο η ετεροφυλοφιλία θεωρείται «φυσιολογική», το σεξ ταυτίζεται με τη διείσδυση και δεν αναγνωρίζεται η γυναικεία σεξουαλικότητα. Όσον αφορά τα φύλα, στο ελληνικό σχολείο φαίνεται ότι κυριαρχεί η πατριαρχική νοηματοδότηση και με βάση αυτήν ιεραρχούνται οι αρρενωπότητες και οι θηλυκότητες. Επιχειρείται μια συμμόρφωση σ’ ένα μοναδικό παραδεκτό μοντέλο, γεγονός που αποτελεί φασιστική επιδίωξη και οδηγεί ολόκληρες ομάδες στην περιθωριοποίηση. Έτσι το σχολείο, αντί να ενισχύει την ελεύθερη επιλογή και τη ρέουσα επιθυμία και ν’ αποτελεί τον προνομιακό χώρο διάπλασης συνειδήσεων που σέβονται την ετερότητα και εμπλουτίζονται απ’ αυτή, λειτουργεί ως μηχανισμός αναπαραγωγής στερεοτύπων και μετατρέπεται σε φυλακή για ένα μέρος του σχολικού πληθυσμού. Οι σιωπηρές ποινές που επιβάλλονται στα άτομα που δεν συμμορφώνονται με τις έμφυλες νόρμες είναι ένα ζήτημα που μας αφορά όλες/ους/α- εκπαιδευτικούς και γονείς/κηδεμόνες.
Στο ελληνικό σχολείο κάποια θέματα μας έχουν επιβληθεί ως ακατάλληλα και ως εκ τούτου, υπάρχει τεράστια έλλειψη πληροφόρησης και διαλόγου σε θέματα που αφορούν το σώμα, τη σεξουαλικότητα, τα φύλα και τις έμφυλες σχέσεις. Καθώς δεν ενθαρρύνεται η διερώτηση, η κριτική σκέψη και ο ανοιχτός διάλογος, εκπέσαμε σ’ ένα χρηστικό, άχρωμο σχολείο όπου διαιωνίζουμε το σκοταδισμό και μπλοκάρουμε την πνευματική και ψυχική ανάπτυξη των παιδιών (και τη δική μας), κυρίως αποσιωπώντας. Τείνουμε προς μια κανονικοποίηση, ενώ ο ρόλος μας είναι να προσδίδουμε τα προσόντα και τις συνθήκες για επαναστοχασμό σε σχέση με το πολιτισμικό ιδεώδες.
Κι όλα αυτά συμβαίνουν ενώ πλέον τα παιδιά, από πολύ μικρή ηλικία, λαμβάνουν άμεσα ή έμμεσα μηνύματα για τη σεξουαλικότητα από το ίδιο τους το σώμα, αλλά και από διάφορες αναξιόπιστες εξωτερικές πηγές (μεγαλύτερα αδέλφια, τηλεόραση, διαφημίσεις, διαδίκτυο κ.α.), χωρίς να έχουν τις κατάλληλες δεξιότητες και γνώσεις για να σταθούν κριτικά απέναντί τους. Όπως καταδεικνύουν σχετικές έρευνες, η σεξουαλική ζωή των εφήβων ξεκινά πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι παλαιότερα. Οι έφηβοι/ες ενημερώνονται σχεδόν αποκλειστικά από το διαδίκτυο και τις/τους φίλες/-ους τους αφού δεν έχουν τη δυνατότητα να συζητήσουν ανοιχτά τα θέματα που τους απασχολούν με γονείς και εκπαιδευτικούς. Το κενό που αφήνει η σεξουαλική εκπαίδευση στην οικογένεια και στο σχολείο, το καλύπτουν μπροστά στις οθόνες.
Λόγω της ελλιπούς ενημέρωσης, η πλειονότητα αγνοεί βασικές πληροφορίες σχετικά με την πρόληψη και την προστασία, με αποτέλεσμα να έχουμε στη χώρα μας πολύ υψηλούς δείκτες στις εφηβικές εκτρώσεις και στη μετάδοση των ΣΜΛ. Τα παιδιά μας αντιμετωπίζουν επίσης διαδικτυακό εκφοβισμό και εξαναγκασμό, σεξουαλικοποιούνται πρόωρα μέσα από τα πρότυπα των ΜΜΕ και της πορνογραφίας, αντιμετωπίζουν διακρίσεις, παρενόχληση, εκφοβισμό, σεξουαλική κακοποίηση και άλλες μορφές βίας - ιδιαίτερα τα κορίτσια και τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά.
Αν και η πραγματικότητα αναδεικνύει αυτές τις ιδιαίτερα επείγουσες ανάγκες, το σχολείο δεν αναλαμβάνει, όπως έχει υποχρέωση, τη μετάδοση έγκυρων, επιστημονικών πληροφοριών σχετικά με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και την καλλιέργεια αξιών και δεξιοτήτων που αφορούν τις τρέχουσες και μελλοντικές σχέσεις των μαθητριών/-ών. Η απουσία μιας ολοκληρωμένης εκπαιδευτικής πολιτικής για την ισότητα και τους κοινωνικούς διαχωρισμούς, για σεβασμό στην ετερότητα και για την καλλιέργεια μιας συνείδησης ότι η ποικιλία αποτελεί φυσική επιλογή, αφήνει τα σημάδια της στην αναπαραγωγή σεξιστικών και ομοφοβικών/τρανσφοβικών/αμφιφοβικών/ιντερφοβικών αντιλήψεων και συμπεριφορών. Όσο η σεξουαλική εκπαίδευση παραμένει ταμπού στο σχολείο και ο επίσημος σχολικός θεσμός “αγνοεί” το Λόγο περί σεξουαλικότητας, οι μαθήτριες/-ές δεν έχουν την ευκαιρία να διερευνήσουν εναλλακτικούς τρόπους ενεργού εμπλοκής στις διαδικασίες κατασκευής σεξουαλικών νοημάτων και ταυτοτήτων και εγκλωβίζονται στα στερεότυπα για τα φύλα και τη σεξουαλικότητα.
Σύμφωνα με πολυάριθμες έρευνες, γνωρίζουμε πλέον ότι η έλλειψη μιας Συμπεριληπτικής-Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης (Comprehensive Sexuality Education) σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης εμποδίζει την ωρίμανση των μαθητών/-τριών και εγκυμονεί πολυάριθμους και σοβαρούς κινδύνους. Τα στοιχεία από την υλοποίηση της Συμπεριληπτικής-Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης (ΣΟΣΕ) σε άλλες χώρες καταδεικνύουν περίτρανα ότι συμβάλλει στην ενδυνάμωση των θετικών αξιών, των απόψεων και των συναισθημάτων προς τον εαυτό και τους άλλους ανθρώπους μέσα από τη λήψη τεκμηριωμένων, υπεύθυνων αποφάσεων σχετικών με τη σεξουαλική συμπεριφορά.
Με τον ιστότοπο αυτό ευελπιστούμε να συμβάλλουμε στην ενημέρωση για θέματα που αφορούν τη Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ), στην ενεργοποίηση ερωτημάτων και συζητήσεων και σε καμία περίπτωση να δώσουμε οριστικές απαντήσεις. - Πως θα μπορούσε κανείς άλλωστε, να δώσει οριστικές απαντήσεις σε θέματα όπως ο έρωτας ή η ανθρώπινη σεξουαλικότητα;
Οι προβληματισμοί και οι προτάσεις μας θεμελιώνονται στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, στα Δικαιώματα του Παιδιού και στις διεθνείς και ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές για τη σεξουαλική εκπαίδευση (ΠΟΥ, UNESCO κ.α.). Bασική μας επιδίωξη είναι η ελεύθερη έκφραση της σεξουαλικής ταυτότητας και η προαγωγή του δικαιώματος που έχουν όλοι οι άνθρωποι στην ηδονή, απελευθερωμένοι από προκαταλήψεις, στιγματισμό, άγχος, εξαναγκασμό, βία, διαφημιστικές υπερβολές και εμπορικά τεχνάσματα. Επίσης θεωρούμε εξίσου σημαντική την επιδίωξη όλοι οι άνθρωποι να έχουν τη δυνατότητα να ζήσουν με ένα φύλο χωρίς εξαναγκασμούς και χωρίς την απαίτηση να ανταποκρίνονται στην αντίληψη που έχει κάποιος άλλος για το τι καθορίζει αυτό το φύλο.
Στόχος μας είναι λοιπόν, η δημιουργία ενός ασφαλούς, συμπεριληπτικού σχολικού περιβάλλοντος, όπου όλα τα παιδιά θα βιώνουν τις επιθυμίες τους ως θεμιτές. Γιατί όλα/ες/οι έχουμε δικαίωμα να αναζητήσουμε τη δική μας αλήθεια και επιθυμία, να ψάξουμε και να χαράξουμε το δικό μας δρόμο.
Σημ. 1. Ο ιστότοπος αυτός αποτελεί για μένα κι έναν «τόπο» συνάντησης με τις μαθήτριες και τους μαθητές μου, που στα πλαίσια των ομάδων Συμπεριληπτικής-Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης αποκτήσαμε ισχυρούς δεσμούς.
Σημ. 2. Σε κάποια κείμενα ή αποσπάσματα δεν αναφέρονται οι πηγές γιατί δεν μας είναι γνωστές. Αν γνωρίζετε κάτι παραπάνω σας παρακαλούμε να μας το επισημάνετε.
Επίσης προϋπόθεση για να χρησιμοποιήσετε το υλικό αυτής της ιστοσελίδας είναι να αναφέρετε την πηγή.

Έλενα Σκαρπίδου
Εκπαιδευτικός,
Συντονίστρια ομάδων Συμπεριληπτικής-Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης,
Υπεύθυνη τομέα εκπαίδευσης του Πολύχρωμου Σχολείου (https://rainbowschool.gr/about/)