Τα νεαρά άτομα δεν αποτελούν ομοιογενή ομάδα. Η οικογενειακή, η κοινωνικο-οικονομική τους κατάσταση, το φύλο, η εθνικότητα, η φυλή, η κατάσταση τους ως προς το HIV, ο τόπος που ζουν, οι θρησκευτικές και πολιτιστικές πεποιθήσεις, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, τα χαρακτηριστικά, η έκφραση και η ταυτότητα φύλου, καθώς και πολλοί άλλοι παράγοντες επηρεάζουν τη Σεξουαλική και Αναπαραγωγική Υγεία (ΣΑΥ) τους, την πρόσβαση στην εκπαίδευση και τις ευκαιρίες ζωής και τη γενική ευημερία τους. Πολλά νεαρά άτομα είναι περιθωριοποιημένα και ευάλωτα και αντιμετωπίζουν στιγματισμό και διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένων των νεαρών ατόμων που είναι φυλακισμένα ή ζουν σε ιδρύματα, των ρομά και εκείνων που δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες παροχής υγείας.
Οι πρόσφυγες/-ισσες, τα παιδιά που ζητούν άσυλο και τα παιδιά μεταναστών/-στριών είναι ευάλωτα σε πολλά ζητήματα, όπως οι ανήλικοι γάμοι, η βία και το trafficking. Κάθε ένας από αυτούς τους πληθυσμούς έχει διαφορετικές ανάγκες σε επίπεδο σεξουαλικής εκπαίδευσης και χρειάζεται να ληφθούν υπόψη στη διαμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών για να σχετίζονται με την πραγματικότητά τους.
Μερικά μη εξαντλητικά ενδεικτικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
Παιδιά και νεαρά άτομα που είναι λεσβίες, γκέι, αμφιφυλόφιλα, τρανς και ίντερσεξ (ΛΟΑΤΚΙ+): υπάρχουν σοβαροί περιορισμοί και κυρώσεις που επιβάλλονται στους ΛΟΑΤΚΙ+ σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο. Οι περιορισμοί αυτοί λαμβάνουν τη μορφή τόσο άμεσης όσο και έμμεσης δίωξης, συμπεριλαμβανομένων των παρακάτω: έλλειψη προστασίας των ατόμων από παρενόχληση, στιγματισμό, διακρίσεις και βλάβες λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας ή έκφρασης φύλου, είτε στην περίπτωση των παιδιών και νεαρών ίντερσεξ ατόμων, την αδυναμία προστασίας από περιττές χειρουργικές και άλλες διαδικασίες που μπορούν να προκαλέσουν απώλεια σεξουαλικής αίσθησης και διά βίου ψυχική οδύνη (OHCHR, 2016) και, την έλλειψη πρόσβασης σε μηχανισμούς προσφυγής. Επομένως, είναι απαραίτητες οι επείγουσες δράσεις για την αντιμετώπιση της υπέρβασης του μίσους που αντιμετωπίζουν οι ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι στις κοινωνίες μας. Η καταπάτηση δικαιωμάτων, η έλλειψη ορατότητας και συμπερίληψης στην κοινωνία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων οδηγούν σε βίαιες πράξεις εναντίον τους, καταστάσεις ιδιαίτερα ανησυχητικές για τις δημοκρατικές κοινωνίες. Τα ΛΟΑΤΚΙ+ νεαρά άτομα στο σχολείο πλήττονται και βλάπτονται ιδιαίτερα από τις διακρίσεις. Για παράδειγμα, η ομοφοβία και η τρανσφοβία στο σχολείο έχουν αποδειχθεί ότι εμποδίζουν τη μάθηση και θέτουν τις βάσεις για πιο εκδικητικές και βίαιες μορφές εκφοβισμού (UNESCO, 2015β). Επίσης, δεν υπάρχει επαρκής έρευνα για τη σεξουαλική και αναπαραγωγική ζωή και τις ανάγκες των ΛΟΑΤΚΙ+ νεαρών ατόμων. Τα προγράμματα σεξουαλικής εκπαίδευσης, όπου εφαρμόζονται, συχνά παραλείπουν σχετικό περιεχόμενο για τα ΛΟΑΤΚΙ+ νεαρά άτομα, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών σχετικά με τα χαρακτηριστικά του φύλου ή τις βιολογικές παραλλαγές που επηρεάζουν ιδιαίτερα τα παιδιά και τα νεαρά ίντερσεξ άτομα. Πληροφορίες για τη σεξουαλικότητα –συμπεριλαμβανομένων των συζητήσεων για το ασφαλές σεξ, τον ερωτικό/ σεξουαλικό προσανατολισμό και τις ομόφυλες σχέσεις– πρέπει να δίνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να ισχύουν για όλα τα παιδιά μέσα στην τάξη. Οι εκπαιδευτικοί έχουν την υποχρέωση να προάγουν πληροφόρηση η οποία θα είναι προσβάσιμη σε όλα τα παιδιά. Η σεξουαλική εκπαίδευση είναι για όλα/ες/ους.
Νεαρά άτομα που ζουν με τον ιό AIDS: τα τρέχοντα εκπαιδευτικά προγράμματα σεξουαλικής εκπαίδευσης εστιάζουν σε μεγάλο βαθμό στην πρόληψη του HIV και συχνά δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των ανθρώπων που ζουν με τον ιό AIDS. Η πιστή εφαρμογή της θεραπείας είναι χαμηλότερη μεταξύ των YPLHIV (ανθρώπων που ζουν με τον ιό AIDS) (UNAIDS, 2017), και τα σχολεία παίζουν σημαντικό ρόλο στην παροχή υποστήριξης για πρόσβαση σε υπηρεσίες, στην υποστήριξη της πιστής εφαρμογής της θεραπείας, καθώς και στην εκπαίδευση για την πρόληψη της επαναμόλυνσης, τη μετάδοση του HIV σε άλλα άτομα, στη ζωή με θετικό, υγιή τρόπο και στη μείωση του στίγματος και των διακρίσεων (UNESCO and GNP+, 2012).
Νεαρά άτομα που ζουν σε συνθήκες φτώχειας: η φτώχεια αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για την ανάπτυξη και την ευημερία των νέων ανθρώπων. Τα νεαρά άτομα που ζουν σε φτωχές, αγροτικές οικογένειες έχουν πρόσβαση σε λιγότερα κοινωνικά αγαθά, είναι συχνά κοινωνικά αποκλεισμένα και υποφέρουν από κακές συνθήκες διατροφής και στέγασης, συνθήκες που έχουν άμεσες και μελλοντικές αρνητικές συνέπειες στην υγεία τους. Τα φτωχά παιδιά και νεαρά άτομα είναι πιθανότερο από άλλους ανθρώπους να εκτεθούν σε βία ή/και να διαπράξουν βία και να προβούν σε επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως η σχολική εγκατάλειψη, η χρήση ουσιών, η πρόωρη σεξουαλική έναρξη, το συναλλακτικό ή εμπορικό σεξ και το σεξ χωρίς προφύλαξη (Okonofua, 2007)· USAID, 2013). Οι έφηβες και οι νεαρές γυναίκες από τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα είναι επίσης πιο πιθανό από τις έφηβες και τις νεαρές γυναίκες από τα πλουσιότερα νοικοκυριά να μείνουν έγκυες ή να γεννήσουν πριν από την ηλικία των 18 ετών (UNFPA, 2013).
Νεαρά ΑΜΕΑ άτομα: ιστορικά, τα άτομα με αναπηρίες συχνά θεωρούνται είτε ασέξουαλ είτε χωρίς αναστολές, και η σεξουαλική εκπαίδευση θεωρείται γενικά περιττή ή ακόμη και επιβλαβής. Μόνο λίγες χώρες έχουν προχωρήσει στην εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των νεαρών ατόμων που ζουν με αναπηρίες, όπως ορίζονται στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες. Η έρευνα δείχνει ότι τα ΑΜΕΑ επηρεάζονται δυσανάλογα από τη σεξουαλική βία και μπορεί να είναι πιο ευάλωτα στη λοίμωξη HIV (Hughes et al., 2012). Η υπάρχουσα εκπαίδευση για τα νεαρά ΑΜΕΑ άτομα συχνά απεικονίζει το σεξ ως επικίνδυνο, απηχώντας προηγούμενες κατασκευές σεξουαλικότητας των ΑΜΕΑ ως προβληματικές (Rohleder και Swartz 2012). Τα νεαρά άτομα που ζουν με νοητικές, σωματικές ή συναισθηματικές αναπηρίες είναι όλα σεξουαλικά όντα και έχουν το ίδιο δικαίωμα να απολαύσουν τη σεξουαλικότητά τους στο πλαίσιο του υψηλότερου δυνατού επιπέδου υγείας, συμπεριλαμβανομένων των ευχάριστων και ασφαλών σεξουαλικών εμπειριών που είναι απαλλαγμένες από εξαναγκασμό και βία. Επίσης έχουν δικαίωμα στην πρόσβαση σε ποιοτική σεξουαλική εκπαίδευση και σε υπηρεσίες Σεξουαλικής και Αναπαραγωγικής Υγείας (ΣΑΥ).
Πηγή: "International technical guidance on sexuality education: an evidence-informed approach for schools, teachers and health educators". https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000183281