Στο ελληνικό σχολείο υπάρχει τεράστια έλλειψη πληροφόρησης και επιτακτική ανάγκη για επικοινωνία, σε θέματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα, τα φύλα και τις έμφυλες σχέσεις. Σύμφωνα με πολυάριθμες έρευνες γνωρίζουμε ότι η έλλειψη μιας Συμπεριληπτικής Σεξουαλικής Εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, αλλά και στα σχετικά προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων, όπως είναι οι σχολές γονέων εμποδίζει την ωρίμανση των μαθητών/-τριών και εγκυμονεί πολυάριθμους και σοβαρούς κινδύνους.
Η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) έχει ένα κεντρικό ρόλο στην προετοιμασία των νέων για μία ασφαλή, παραγωγική, ολοκληρωμένη ζωή σε έναν κόσμο όπου το HIV και το AIDS, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ), οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, η έμφυλη βία, η σεξουαλική κακοποίηση και η ανισότητα των φύλων ακόμα δημιουργούν σοβαρούς κινδύνους για την ευημερία τους. Ωστόσο, παρά τις ξεκάθαρες και αδιάσειστες αποδείξεις για τα οφέλη μιας υψηλής ποιότητας ΣΟΣΕ βασισμένης σε συγκεκριμένη διδακτέα ύλη, ελάχιστα παιδιά και νεαρά άτομα λαμβάνουν αυτή την προετοιμασία για τις ζωές τους που τους επιτρέπει να παίρνουν τον έλεγχο καθώς και συνειδητές αποφάσεις για τη σεξουαλικότητά τους και τις σχέσεις τους ελεύθερα και υπεύθυνα.
Σύμφωνα με τον άρτια τεκμηριωμένο Τεχνικό Οδηγό της UNESCO (International technical guidance on sexuality education: an evidence-informed approach, Unesco 2019), η Συμπεριληπτική-Ολοκληρωμένη Σεξουαλική Εκπαίδευση (ΣΟΣΕ) διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην προετοιμασία των μαθητριών/-ών για μία ασφαλή, παραγωγική, ολοκληρωμένη ζωή σε έναν κόσμο όπου ο HIV και το AIDS, οι Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενες Λοιμώξεις (ΣΜΛ), οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, η έμφυλη βία και η ανισότητα των φύλων εξακολουθούν να προκαλούν σοβαρούς κινδύνους στην ευημερία τους.
Ωστόσο, παρά τις ξεκάθαρες και αδιάσειστες αποδείξεις σχετικά με τα οφέλη μιας υψηλής ποιότητας ΣΟΣΕ, βασισμένης σε συγκεκριμένο αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας, πολύ μικρός αριθμός παιδιών και εφήβων λαμβάνουν αυτή την προετοιμασία για τη ζωή τους, η οποία τους ενδυναμώνει και τους προσφέρει γνώσεις, αξίες και δεξιότητες ώστε να λαμβάνουν συνειδητές, υπεύθυνες αποφάσεις για τη σεξουαλικότητα και να τις σχέσεις τους.
Η Ατζέντα 2030 με τους παγκόσμιους Στόχους Αειφόρου Ανάπτυξης (SDGs) καλούν σε δράση, ώστε να μην μείνει κανένα άτομο πίσω όσον αφορά στην εκπλήρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ισότητα των φύλων. Η κινητοποίηση των πολιτικών φορέων για την επίτευξη στόχων στην εκπαίδευση, την ισότητα των φύλων, την υγεία και την πρόνοια, προσφέρει επίσης μια σημαντική ευκαιρία προκειμένου να αυξηθούν υπάρχοντα ή καινούρια πολυτομεακά προγράμματα για να εισάγουμε τη ΣΟΣΕ σε όλα τα παιδιά και τα νεαρά άτομα.
Τα Προγράμματα της ΣΟΣΕ χρειάζεται να υλοποιούνται από καλά εκπαιδευμένους/ες και υποστηριζόμενους/ες εκπαιδευτικούς στο σχολείο, μιας και προσφέρουν μία σημαντική ευκαιρία για να φτάσουμε σε μεγάλους αριθμούς νεαρών ατόμων που θα έχουν λάβει τη σεξουαλική εκπαίδευση πριν γίνουν σεξουαλικά ενεργά, καθώς και σε ένα οργανωμένο περιβάλλον μάθησης μέσα στο οποίο μπορεί να πραγματοποιηθεί αυτό. Η ΣΟΣΕ θα ήταν σημαντικό να είναι διαθέσιμη σε νεαρά άτομα και παιδιά εκτός σχολείου που είναι συχνά τα πιο ευάλωτα σε παραπληροφόρηση, εξαναγκασμό και εκμετάλλευση.
Η ποιότητα και η επίδραση της ΣΟΣΕ εντός σχολικού περιβάλλοντος εξαρτάται όχι μόνο από την εκπαιδευτική διαδικασία– συμπεριλαμβανομένων της εκπαιδευτικής επάρκειας, των παιδαγωγικών προσεγγίσεων που εφαρμόζονται και του εκπαιδευτικού υλικού που χρησιμοποιείται – αλλά και από όλο το σχολικό περιβάλλον. Αυτό γίνεται σαφές, μεταξύ άλλων, μέσω των σχολικών κανόνων και πρακτικών αλλά και των παιδαγωγικών και πολιτικών πλαισίων που τίθενται. Η ΣΟΣΕ συνιστά βασικό μέρος μιας ευρύτερης κριτικής, ανθρωπιστικής και δημοκρατικής εκπαίδευσης και διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην εξασφάλιση της υγείας και της ευημερίας όλων των μαθητών/-τριών.
Ο τομέας της εκπαίδευσης παίζει ένα ρόλο ζωτικής σημασίας στην παροχή της ΣΟΣΕ. Το σχολείο, ως τόπος όπου πραγματοποιείται η διδασκαλία, η μάθηση και η προσωπική ανάπτυξη, παρέχουν μία υπάρχουσα υποδομή, συμπεριλαμβανομένων των εκπαιδευτικών, αλλά και μακροχρόνιες προγραμματισμένες ευκαιρίες εντός των επίσημων προγραμμάτων σπουδών. Οι εκπαιδευτικοί είναι ικανές/-οί να παρέχουν μαθησιακές εμπειρίες ηλικιακά και αναπτυξιακά κατάλληλες στα παιδιά και στα νεαρά άτομα, και οι μαθήτριες/-ές βλέπουν τα σχολεία και τους/τις εκπαιδευτικούς ως μία αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης.
Είναι σημαντικό να κινητοποιηθεί η πολιτεία προς αυτή την κατεύθυνση ώστε να γίνει η ΣΟΣΕ υποχρεωτικό και αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης των παιδιών και των εφήβων. Με αυτό τον τρόπο θα προσφέρεται η ευκαιρία σε όλα τα παιδιά να εκπαιδευτούν πριν γίνουν σεξουαλικά ενεργά εντός ενός οργανωμένου πλαισίου μάθησης.
Μια συστηματική και οργανωμένη πρωτοβουλία εκπαίδευσης και προαγωγής της σεξουαλικής υγείας μπορεί να είναι σχεδιασμένη για το σχολικό περιβάλλον και να εστιάζει στην εκπαίδευση μαθητών και μαθητριών, αλλά ταυτόχρονα με διαφοροποιημένες δράσεις να απευθύνεται τόσο στην οικογένεια όσο και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, σε τοπικό ή και εθνικό επίπεδο.
Επίσης, η πολιτεία έχει την υποχρέωση να παρέχει ΣΟΣΕ και σε παιδιά και νεαρά άτομα παιδιά εκτός σχολείου, τα οποία συχνά είναι πιο επιρρεπή σε παραπληροφόρηση, εξαναγκασμό και εκμετάλλευση.
Τα σχολεία αποτελούν σημαντικά πλαίσια για παρεμβάσεις που στοχεύουν στην αποφυγή επικίνδυνων σεξουαλικών συμπεριφορών και προώθηση της υγιούς σεξουαλικής συμπεριφοράς.
Πηγή: "International technical guidance on sexuality education: an evidence-informed approach for schools, teachers and health educators". https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000183281